امروزه و با شیوع ویروس کرونا، شرایط جدیدی در ارتباطات همراه پدید آمده و مباحثی مانند دسترسی به سامانه‌های آموزش آنلاین، به یک حق اساسی و بدیهی برای تمامی مردم، به خصوص در مناطق غیرشهری، مانند روستاها و جاده‌ها تبدیل شده است. این امر، توجه بیش از پیش اپراتورهای تلفن‌همراه به گسترش پوشش شبکه در مناطق فوق، به عنوان یک وظیفه و مسئولیت مهم را مطرح کرده است.

در این گزارش، با استناد به گزارش‌های رسمی منتشر شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، قصد داریم نگاهی به عملکرد اپراتورها در گسترش پوشش شبکه در مناطق روستایی و جاده‌ای داشته باشیم.

ذکر این نکته لازم است که با توجه به این که بسیاری از روستاها، جاده‌ها و خطوط ریلی، از مدت‌ها پیش، به خدمات پایۀ اپراتورها، شامل مکالمه و پیامک (2G) دسترسی داشته‌اند؛ در حال حاضر و خصوصاً با توجه به شرایط و نیازهای جدید، از جمله نیاز ضروری دسترسی دانش‌آموزان و دانشجویان به سامانه‌های آموزش آنلاین، دسترسی به اینترنت پهن‌باند (3G، 4G و 5G)، حق اولیه و بدیهی مشترکان اپراتورها، به‌خصوص در مناطق غیرشهری و محروم کشور است.

بر اساس گزارش رسمی «طرح توسعۀ زیرساخت خدمات الکترونیکی روستایی»، منتشر شده توسط محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری‌اطلاعات، از مجموع 39465 روستای بالای 20 خانوار در کشور، تعداد 35296 روستا به اینترنت پرسرعت متصل شده‌اند که از این تعداد، پوشش شبکۀ 3G و 4G ایرانسل در 25703 روستا و پوشش شبکۀ 3G و 4G همراه اول در 8788 روستا برقرار است. به این ترتیب، می‌توان گفت که ایرانسل در تعدادی نزدیک به «سه برابر» (2.92 برابر) روستا بیشتر از همراه اول، دارای پوشش شبکۀ اینترنت‌همراه است. همچنین بر اساس این گزارش، تعداد روستاهایی که فقط پوشش اینترنت‌همراه ایرانسل در آنها برقرار است، نسبت به روستاهایی که فقط تحت پوشش اینترنت‌همراه همراه‌اول هستند، نزدیک به «پنج برابر» (4.73 برابر) است. رایتل، اپراتور سوم تلفن‌همراه، در پوشش اینترنت‌همراه روستایی جایی ندارد و در میان سایر اپراتورها نیز، های‌وب 24274 روستا و اپراتورهای ADSL نیز 3400 روستا را تحت پوشش دارند.

همچنین بر اساس جدیدترین گزارش رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با عنوان «ایران در مسیر هوشمندی»، در مقایسۀ پوشش اینترنت‌همراه در محورهای مواصلاتی (شامل پوشش جاده‌ها و خطوط ریلی)، در پوشش جاده‌ای، ایرانسل 57906 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 33795 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی ایرانسل در مجموع 91701 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه جاده‌ای ایجاد کرده و همراه اول 49193 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 28227 کیلومتر اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی همراه اول در مجموع 77420 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه جاده‌ای ایجاد کرده است. رایتل نیز 24171 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 498 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی رایتل در مجموع 24669 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه جاده‌ای ایجاد کرده است.

در پوشش ریلی نیز، ایرانسل 6619 کیلومتر  پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 4191 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی ایرانسل در مجموع 10810 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه ریلی ایجاد کرده و همراه اول 5726 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 3378 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی همراه اول در مجموع 9104 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه ریلی ایجاد کرده است. رایتل نیز 3739 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل سه و 154 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه نسل چهار، یعنی رایتل در مجموع 3893 کیلومتر پوشش اینترنت‌همراه ریلی ایجاد کرده است.

بر این اساس، ایرانسل هم در اینترنت‌همراه جاده‌ای و هم در اینترنت‌همراه ریلی، 1.18 برابر همراه اول پوشش اینترنت‌همراه ایجاد کرده است. رایتل نیز در مسیر توسعۀ شبکه روستایی و جاده‌ای-ریلی، در آغاز راه است و فاصلۀ زیادی تا رسیدن به دو اپراتور دیگر دارد.